Zrobiłem polską klawiaturę dla systemu Linux. Po co? Naliczyłem, że polskich klawiatur jest 16, nie licząc opartych o wzór amerykański (US), niemiecki (DE), czy brytyjski (GB). A jednak brakowało mi klawiatury spełniającej warunki normy PN87/PN97 . Tak się składa, że od ponad 30 lat takiej używam na komputerze i tak bardzo przyzwyczaiłem się do tego układu, że pisanie w Linuksie było dla mnie niekomfortowe.

Co to jest układ klawiatury?

Jak wiadomo większość użytkowników komputerów, którzy piszą po polsku używają klawiatury opartej o wzór układu amerykańskiego. Nazywała się ona dawniej „Polski Programisty” a obecnie po prostu „Polski”. Polskie znaki uzyskuje się przez naciśnięcie klawisza prawy alt+klawisza litery bazowej. Polska jest jedynym chyba krajem na świecie, gdzie nie przyjął się narodowy układ klawiatury komputerowej. Były próby jego wprowadzenia, ale nie wyszło. Epopea ta została opisana w angielskojęzycznej Wikipedii.

Tymczasem w zamierzchłych czasach, kiedy używano maszyn do pisania układ klawiatury w tych urządzeniach był oparty nie o klawiaturę amerykańską, a niemiecką. Stąd spektakulatna zamiana Y na Z. W miejscach klawiszy z literami specyficznymi dla języka niemieckiego wstawiono litery charakterystyczne dla języka polskiego. Ten układ opisany został w polskich normach PN87 i PN97. Układ polskich liter jest taki sam w obu normach, różnice dotyczą innych znaków.

Klawiatura według norm PN97. Źródło: Wikipedia

Żeby nie było zbyt prosto, jest jeszcze przestarzała norma BN-74/3123-01. To właśnie jej układ jest oferowany przez system Windows, jako „Polski 214”, zwana też klawiaturą maszynistki, a w Linuksie pod nazwą „Polski (QWERTZ)”.

Ponieważ, kiedy kupiłem pierwszy swój komputer nieźle już pisałem na maszynie do pisania bardzo się ucieszyłem, że jego klawiatura ma układ „maszynistki”. Co więcej, był to i jest układ zgodny z normą PN87/97. Miłe było także to, że na klawiszach były narysowane polskie znaki w tych samych miejscach, co na maszynie do pisania. To było w 1991 roku, a komputer nazywał się Macintosh Classic.

Polska klawiatura Macintosha Classic z początku lat 90

O ile na Windows udało mi się znaleźć potrzebny układ. Wykonał go Piotr Chamera. Niestety strona, na której klawiaturę udostępniał nie działa już. Pozwalam sobie zatem udostępnić ją tu. A tu jest opis jej działania.

Okazało się, że na Linux oprócz mnie też jej ktoś potrzebuje. Znalazłem wątek na forum Minta, gdzie temat był opisywany. Jednak kod napisany przez jednego z uczestników, wbrew deklaracji nie był zgodny z normą PN87. Nie sprawdzałem dokładnie, ale jest to chyba wzór „Polski Programisty” z zamienionymi znakami Z i Y. No, nie oto chodzi.

Nie jestem informatykiem, mało się znam na Linuksie, dlatego ale instrukcje były na tyle zrozumiałe, że zrobiłem własny układ. Oto klawiatura Polski(PN87) dla systemu Linux.

Jak jej użyć? Ściągnąć plik. Kod w nim zapisany trzeba wkleić do pliku „pl”, który znajduje się tu:

/usr/share/X11/xkb/symbols/pl

Prócz tego w pliku „edev.xml”, który jest tym miejscu:

/usr/share/X11/xkb/rules/evdev.xml 

trzeba dopisać następujący kod:

<variant>
         <configItem>
           <name>pn87</name>
            <description>Polski (PN87)</description>
         </configItem>
       </variant>

Ważne jest, by ten fragment znalazł się tam w odpowiednim miejscu!

Podane ścieżki dostępu są adekwatne dla Fedory. Być może w innych dystrybucjach mogą być inne. Naturalnie operacje te trzeba wykonać jako root. Oczywiście trzeba najpierw zrobić kopie modyfikowanych plików, by przywrócić funkcje klawiatur jeśli coś pójdzie nie tak. Ważne, by nie zgubić nawiasów, średników i innych znaków w modyfikowanych plikach.

Ostatecznie, po wyborze układu klawiatury „Polski PN87” otrzymujemy taki układ:

Uwagi końcowe o PN87

Zaanonsowałem swój układ jako PN87/PN97. To nie jest do końca prawda. Oczywiście polskie znaki są w miejscach opisanych przez te normy, ale inne znaki nie. Jako, że od ponad 30 lat używam Maków i piszę na klawiaturze „Maszynistki” (od jakiegoś czasu nazywa się ona także w MacOS „Polski QWERTZ”) w tym układzie umieściłem inne znaki w tych miejscach, gdzie są na maku.

Dotyczy to przede wszystkim polskich cudzysłowów, nawiasów, nawiasów kwadratowych, znaków at i et, klamry, średnika, pauzy, półpauzy itp.

Wyjątkiem są znaki «» oraz <>. Na moim laptopiku z Linuksem (jest to architektura klawiatury ANSI) nie ma po prostu tego klawisza na lewo od Z (czyli Y na maku), który jest w makach. Nie dodałem także „martwego klawisza” do wprowadzania akcentów. Mogą być także inne różnice.

Drugą osobliwością mojej klawiatury jest to, że polskie znaki można wprowadzać także na sposób klawiatury „Programisty”, czyli według nomenklatury linuksowej układu zwanego „Polski", czyli osiągnąć literę „ć” przez prawy alt+C.

Prawa własności i gwarancja

Proszę kopiować, przesyłać, usprawniać. Jeśli zachowacie informację o moim autorstwie w komentarzu do kodu i link do mojej strony, będzie mi miło.

Nie daję żadnej gwarancji i nie odpowiadam za potencjalne skutki użycia tego kodu. Robisz to na własne ryzyko.

Podziękowania

Nie umiałbym tego zrobić, gdyby nie informacje uzyskane za pośrednictwem tych publikacji:

• O polskich klawiaturach komputerowych.
• Wątek o klawiaturze PN87 na forum Minta.
• Konfiguracja klawiatury — Fedora 10.
• Jak działa konfiguracja klawiszy w X (ang.)